Hậu sản là giai đoạn 6 tuần kể từ ngày sinh (theo quan niệm Y học). Thường sau khi sinh, mọi người chủ yếu tập trung vào em bé mà quên mất người mẹ. Việc em bé chào đời là một biến động lớn về cả thể chất lẫn tâm lý đối với người mẹ. Nên trong giai đoạn này, phụ nữ cần được chăm sóc đặc biệt, nếu không rất dễ mắc một số bệnh lý được gọi là bệnh hậu sản (bệnh mắc phải trong thời kì hậu sản).
Một số biến chứng sau sinh chị em có thể gặp phải
1. Băng huyết
Là tai biến hay gặp nhất (nguy cơ cao nhất trong 24h sau khi sinh) và là một nguyên nhân chính gây tử vong cho sản phụ sau sinh.
Triệu chứng chung của băng huyết là chảy nhiều máu ngay khi sinh và sổ rau. Khi đó sản phụ có thể bị choáng, xanh nhợt, mạch nhanh, huyết áp hạ, khát nước, chân tay lạnh, vã mồ hôi…
Nguyên nhân
- Cơ tử cung yếu do đẻ nhiều lần, tử cung có sẹo mổ, u xơ tử cung, tử cung dị dạng; tử cung bị căng giãn quá mức vì đa thai, đa ối, thai to
- Chuyển dạ kéo dài, nhiễm khuẩn ối
- Sót rau trong buồng tử cung
- Sản phụ suy nhược, thiếu máu, cao huyết áp, nhiễm độc thai nghén
- Tiền sử xảy, nạo, hút thai nhiều lần
- Từng bị sót rau viêm niêm mạc tử cung
- Sau đẻ non, đẻ thai lưu
- Đẻ nhanh, đặc biệt ở tư thế đứng
- Dây rau ngắn, cuốn cổ nhiều vòng, lấy rau không đúng quy cách
- Đỡ đẻ không đúng cách, cổ tử cung chưa mở hết mà sản phụ đã rặn
Ảnh minh họa (Nguồn Internet)
2. Cơn đau tử cung
Trong tử cung vẫn còn máu cục, sản dịch… nên thỉnh thoảng tử cung có những cơn co bóp mạnh để tống các chất dư thừa ra ngoài gây nên những cơn đau tử cung. Ở người con so thường ít gặp vì chất lượng tử cung còn tốt. Các cơn đau tử cung thường gặp ở người con rạ, càng đẻ nhiều lần càng đau vì chất lượng cơ tử cung yếu dần, tử cung càng cần phải co bóp mạnh hơn những lần trước để đẩy máu cục và sản dịch ra ngoài. Đôi khi các cơn đau tử cung này cần dùng thuốc giảm đau vì cường độ quá mạnh. Ở một số sản phụ, các cơn đau này có thể kéo dài nhiều ngày. Các cơn đau tử cung đặc biệt cũng có thể gặp khi cho trẻ bú, do oxytocin được giải phóng ra nhiều. Thông thường các cơn đau giảm dần về cường độ và sản phụ cảm thấy dễ chịu hơn vào ngày thứ 3 sau đẻ.
3. Nhiễm khuẩn hậu sản
Nhiễm khuẩn hậu sản là tình trạng nhiễm khuẩn xảy ra ở sản phụ sau khi sinh hoặc mổ lấy thai mà khởi điểm là từ đường sinh dục (âm đạo, cổ tử cung, tử cung). Vi khuẩn gây bệnh có thể từ cơ thể sản phụ, người xung quanh, dụng cụ đỡ đẻ, thủ thuật mổ lấy thai...
Những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn:
- Dinh dưỡng kém
- Thiếu máu hoặc béo phì
- Nhiễm độc thai nghén
- Ối vỡ non, vỡ sớm, chuyển dạ kéo dài, ứ sản dịch
- Nhiễm khuẩn âm đạo
- Thăm khám âm đạo quá nhiều trong quá trình chuyển dạ
- Sản phụ bị băng huyết sau sinh
Triệu chứng ban đầu có thể chỉ là sốt nhẹ (>38độC), đau tấy, mưng mủ chỗ bị viêm, sản dịch hôi, mệt mỏi, ăn uống kém… Nếu nặng, sản phụ có thể sốt rất cao, rét run, choáng, hạ huyết áp…
Có rất nhiều hình thái nhiễm khuẩn hậu sản như:
- Nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo;
- Viêm niêm mạc tử cung;
- Viêm phần phụ và dây chằng rộng;
- Viêm phúc mạc, tiểu khung;
- Viêm phúc mạc toàn bộ;
- Nhiễm khuẩn huyết;
- Viêm tĩnh mạch.
Mỗi hình thái sẽ có những biểu hiện đặc trưng riêng tuy nhiên nếu bạn bị sốt trong thời kì này thì phải đặc biệt lưu ý vì đây là biểu hiện ban đầu của mọi hình thái nhiễm khuẩn hậu sản.
4. Sản dịch
Là dịch tử cung và đường sinh dục chảy ra ngoài trong những ngày đầu tiên của thời kỳ hậu sản. Sản dịch bao gồm máu cục và máu loãng chảy từ niêm mạc tử cung nhất là từ vùng rau bám, các mảnh ngoại sản mạc, các sản bào, các tế bào biểu mô cổ tử cung và âm đạo bị thoái hóa và bong ra. Trong 3 ngày đầu, sản dịch gồm toàn máu loãng và máu cục nhỏ nên có màu đỏ sẫm. Từ ngày thứ 4 đến 8, sản dịch loãng hơn, chỉ còn là một chất nhầy có lẫn ít máu nên có màu lờ lờ máu cá. Từ ngày 9 trở đi sản dịch không có máu chỉ là một dịch trong hoặc trắng chứa lượng lớn bạch cầu và mô màng vỏ bị hoại tử... Hiện tượng này kéo dài 2-3 tuần nữa.
Bình thường sản dịch không bao giờ có mủ nhưng khi chảy qua âm đạo, âm hộ, sản dịch mất tính chất vô khuẩn và có thể bị nhiễm các vi khuẩn gây bệnh như tụ cầu, liên cầu, trực khuẩn… Sản dịch có mùi tanh nồng, độ pH kiềm. Nếu bị nhiễm khuẩn sẽ có mùi hôi.
Ở người con so, cho con bú, sản dịch sẽ hết nhanh hơn do tử cung co hồi nhanh hơn. Ở người mổ đẻ, sản dịch thường ít hơn so với người đẻ thường. Nếu sản dịch ra nhiều, kéo dài hoặc đã hết huyết đỏ sẫm, lại ra máu tái lần cần phải theo dõi sót rau khi đẻ. Trên lâm sàng, 3 tuần lễ sau đẻ ở một số sản phụ có thể ra một ít máu qua đường âm đạo, đó là hiện tượng thấy kinh non do niêm mạc tử cung phục hồi sớm.
5. Đổ mồ hôi liên tục
Các hormone sau sinh có khả năng làm mẹ bị đổ mồ hôi nhiều hơn và thường là đổ mồ hôi vào ban đêm. Để tránh tình trạng thức mẹ phải thức dậy giữa đêm thay quần áo vì mồ hôi ra quá nhều thì mẹ nên chuẩn bị quần áo ở gần đó để tiện thay đồ. Khi đi ngủ nên mặc quần áo thoải mái để tạo cảm giác dễ chịu.
6. Khóc lóc thất thường
Sau sinh hormone nội tiết tố tăng nhiều trong thời gian mang thai, bỗng nhiên bị giảm đột ngột sau sinh. Điều ày đã dẫn đến tình trạng không nhỏ cho tâm trạng của mẹ. Vậy nên, mẹ sẽ có những thời điểm bỗng nhiên khóc và không hiểu sao mình khóc. Tình hình này thường xảy ra vào những ngày đầu sau sinh. Nhưng mẹ cũng không cần quá lo lắng về nó.
Đối với các mẹ, quá trình chăm sóc sau sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe về sau. Ngoài bổ sung dinh dưỡng, nhất là thực phẩm dễ tiêu hóa, bữa ăn cần đầy đủ các thành phần như ngũ cốc, đạm, chất béo, chất xơ, vitamin để cơ thể nhanh chóng phục hồi. Sản phụ cũng nên vận động đi lại ngay khi có thể, luôn giữ ấm cơ thể và vệ sinh vùng kín sạch sẽ tránh viêm nhiễm.
Nhóm Admin